انفجار قطار نیشابور در روز ۲۹ بهمن سال ۱۳۸۲ (یک روز پیش از انتخابات دوره هفتم مجلس شورای اسلامی) در نزدیکی ایستگاه خیام در ۱۷ کیلومتری نیشابور رخ داد که در آن بیش از ۳۵۰ نفر کشته و ۴۶۰ نفر زخمی شدند که برخی از تلفات حتی در ۲۰ کیلومتری انفجار بود. این حادثه بزرگ‌ترین سانحه راه‌آهن در ایران و به گونه‌ای یکی از بدترین حوادث ریلی رخ‌داده در جهان است.

حادثهٔ قطار نیشابور در روزگاری اتفاق افتاد که خبری از فضای مجازی نبود؛ مدیران از پاسخ‌گویی طفره رفتند و به‌طور رسمی اعلام نشد که چه چیزی در آن قطار حمل می‌شد که توانسته معادل انفجار ۱۸۰ تن TNT نیرو تولید کند و صدها کشته برجای بگذارد. این انفجار به حدی قدرتمند بود که ساکنان محلی تصور می‌کردند زمین لرزه باشد و زلزله شناسان ایرانی در زمان انفجار زمین لرزه‌ای به بزرگی ۳٫۶ ریشتر را ثبت کردند. سپس اعلام شد این قطار شامل ۶ واگن بعدی بنزین، ۱۰ واگن پنبه، ۱۵ واگن گوگرد، ۷ واگن کود نیترات آمونیوم بوده‌است.

سخنان موافقان استیضاح ـ دکتر سبحانی نیاـ

تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی
۱۲/۰۷/۸۳

حسین سبحانی نیا عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی در نشست علنی روز یکشنبه مجلس در موافقت با طرح استیضاح احمد خرم وزیر راه و ترابری گفت: آقای وزیر ناگفته های شما چیست ؟ هدر دادن بیت المال، انهدام شایسته سالاری و به آتش کشیدن آشیانه مظلومان نیشابور است.

نماینده مردم نیشابور در مجلس روز یکشنبه در صحن علنی مجلس افزود: امروزه در هر کجای دنیا وقتی حادثه ای رخ می دهند،وزیر و مدیران مربوطه ضمن عذرخواهی از ملت رسما از سمت خود استعفا می دهند. این روش نوعی پاسخ منطقی به احساسات ملی و مطالبات حقوقی مردم است.

وی با بیان اینکه “در نظام اسلامی از آنجا که مدیران حکومت قبل از صلاحیت های فنی، تخصصی و مدیریتی از صلاحیتهای اخلاقی، اعتقادی، معنوی و مسوولیت پذیری برخوردارند، در قبال خسارات مادی و معنوی که به جامعه اسلامی وارد می کنند، باید احساس مسوولیت بیشتری کنند و پیش از آنکه به حسابشان رسیدگی شود ، خود به این کار اقدام کنند.

سبحانی نیا تصریح کرد: افسوس که این قاعده مهم و اصیل فراموش شده است و وزیر حکومت اسلامی از کنار دهها حادثه دلخراش و جانگذاز نظیر سقوط پی در پی هواپیماها ، قربانی شدن هزاران مسلمان در حادثه جاده هاو جزغاله-شدن مردم مظلوم در حاثه نیشابور به راحتی می گذرد.

نماینده نیشابور ادامه داد: وزیر راه بجای اینکه مرهمی بر قلوب شکسته باشد نمک به زخم آنها می پاشد و می گوید ، حادثه نیشابور آنقدر مهم نبود که صدا و سیما و رسانه ها بزرگش کردند.

این نماینده مجلس یادآور شد: آقای خرم آنقدر از زیر مجموعه حوزه کاری خود بی اطلاع است که می گوید اگر حادثه نیشابور در ایستگاه کاشمر صورت می گرفت ، خسارت خیلی بیشتر از اینها بود. سبحانی نیا تاکید کرد:” شهر کاشمر بیش از ۱۵۰ کیلومتر با ایستگاه راه آهن این شهر فاصله دارد” .

وی به برنامه های خرم در زمان تصدی مسوولیت وزارت راه و ترابری اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از موارد مهم اعلام شده در برنامه خرم در ابتدای تصدی وزارت راه و ترابرای، کاهش سوانح در بخش حمل و نقل هوایی ، ریلی و جاده ای و کاهش تلفات ناشی از سوانح مذکور بوده است .

این نماینده موافق طرح استیضاح خرم با استناد به آمار وضعیت سوانح و تلفات ناشی در بخش حمل و نقل ریلی کشور، گفت: در دوره تصدی سه ساله وزارت خرم آمار سوانح هوایی نسبت به ۲۲ سال قبل ، ۴۳ درصد افزایش داشته است.

سبحانی نیا تصریح کرد:آمار در بخش حمل نقل جاده ای، تصادفات، تلفات و کشته شدگان نیز روند افزایش داشته است. وی افزود: این آمار در سال ۸۰ نسبت به ۷۹، ۱۲ درصد افزایش داشت، همچنین در سال ۸۱ نیز نسبت به ۸۰ ، ۸۷/۱۰ درصد و ۸۲ نسبت به ۸۱، ۹۲/۱۵ درصد افزایش داشته است.

این عضو هیات رییسه مجلس به فاجعه انفجار در ایستگاه نیشابور اشاره کرد و گفت: مهمترین موضوع در بخش حمل و نقل ریلی فاجعه دلخراش انفجار قطار در نیشابور است که صدها نفر از زنان ، مردان و کودکان بیگناه در شعله های آتش به تلی از خاکستر تبدیل شدند.

سبحانی نیا تاکید کرد:”این فاجعه ملی بدون تردید ناتوانی ،سوء مدیریت و عدم آشنایی مدیران راه آهن را به ضروریات و محتویات این صنعت می رساند.

نماینده نیشابور به تشریح چگونگی و زمان وقوع این حادثه پرداخت و گفت: فرار قطار در ایستگاه نیشابور در ۲۹ بهمن ماه ۸۲ ساعت ۴ صبح صورت گرفت که نخستین انفجار و آتش سوزی در ساعت ۴ و ۳۹ دقیقه این روز رخ داد. وی تاکید کرد: انفجار اصلی حدود ۹ صبح این روز یعنی تقریبا ۵/۴ ساعت برای جلوگیری از فاجعه وقت وجود داشت، که متاسفانه این فرصت از دست رفته است.

این نماینده مجلس در بخشی دیگر از سخنانش با بیان این که “هیچیک از اعضای هیات مدیره شرکت راه آهن در این خصوص تجربه ندارند”، به ماده ۱۴اساسنامه شرکت راه آهن اشاره کرد.

سبحانی نیا گفت: براساس این ماده حداقل سه نفر از اعضای هیات مدیره باید دارای سوابق مفید و طولانی در راه آهن باشند. معلوم است که نیروهای ماهر در نگهداری خط و ابنیه اعم از کنترلر، سوزنبان ، ترمزبان و … که سالها در این زمینه تجربه کسب کرده بودند بازخرید و نیروهای آموزش ندیده و ناآشنا دراین صنعت را از طریق شرکت خدماتی بخش خصوصی جذب می کنند.

وی تاکید کرد:نتیجه این اقدام بروز فاجعه ملی همچون حادثه نیشابور شد ، حادثه ای که در طول تاریخ راه آهن در ایران و حتی دنیا کم نظیراست.

نماینده نیشابور سووال کرد: آیا این حادثه بزرک و حوادث دیگری که در این بخش در زمان تصدی خرم وزیر راه و ترابری اتفاق افتاده نمونه ای دیگر از سوء مدیریت مدیران صنعت ریلی کشور نیست ؟

سبحانی نیا در ادامه به بخشهایی از گزارش سازمان بازرسی کل کشور در خصوص فاجعه نیشابور اشاره کرد.

وی گفت: در بند ب این گزارش تحت عنوان وقوع حادثه دلخراش انفجارآمده است: “از آنجا که محموله واگنها شامل نفتا، نیترات آمونیم ، گوگرد و پنبه بوده ، که نحوه چیدمان این چهار محموله بالقوه بستر بسیار خطرناکی را فراهم آورده و از طرفی به لحاظ قصور مسوولان راه آهن و آتشفشانها در اعلام خطر و ایجاد دیوار حفاظتی لازم در اطراف واگنهای واژگون شده بناگاه انفجارمهیبی رخ داد.باعث کشته ، زخمی و مفقود الاثر شدن صدها نفر و وارد شدن خسارت به روستاهای همجوار می گردد”.

وی همچنین به بند ج گزارش سازمان بازرسی اشاره کرد و افزود: در این بند که تحت عنوان “علل و عوامل فاجعه” آمده است: توقف واگنها به مدت طولانی بدون گماردن نگهبان در ایستگاه ابومسلم که این توقف طولانی حامل مواد آتش زا ، منفجره و یا سریع الاشتعال مخالف بند ۱۲ ماده ۱۶ مقررات عمومی حرکت قطار بوده است. از این جهت قصور مسوولان امر محرز است”

این نماینده مجلس همچنین به بند ج اشاره کرد و اظهار داشت : در این بند همچنین قید شده است “پس از توقف واگنها در خط چهار ایستگاه ابومسلم، باید سوزنها بگونه ای تنظیم می شد که واگنها در صورت حرکت احتمالی به بیرون خط اصلی هدایت شوند تا از بروز خطرات و فرار آنها جلوگیری شود”.
سبحانی نیا افزود: که در این زمینه نیز اهمال شده است. وی در ادامه سخنان خود همچنین به قرائت بند پنج گزارش سازمان بازرسی کل کشور اشاره کرد و گفت: براساس این بند “یکی از عوامل فرار
واگنها قصد و غیر فنی بودن اقدامات انجام شده در لحظات اولیه فرار است.این وضعیت ناشی از ضعف آموزش و عدم تجربه نیروی تحت نظر شرکت خصوصی “فوج تدبیر” می باشد”.

این نماینده موافق طرح استیضاح خرم خاطرنشان کرد: نیروی انسانی مذکور صرفا با طی مدت آموزش کوتاه مدت سوزنبانی به این کار گمارده شده اند، در چنین صورتی طبیعی است سوزنبانی که دو ماه از اشتغال وی نمی گذرد و آموزش عملی برای فرار قطار نداشته، نمی تواند در فرار ۵۱ واگن به مقابله برخیزد.

نماینده نیشابور گفت: واگذاری این امور به بخش خصوصی به دلیل فقدان تجربه و تخصص لازم، توجیه ناپذیر است.

وی تاکید کرد: سازمان بازرسی در ادامه گزارش خود در بخش پیشنهادات ، ضمن تذکر به مجمع عمومی شرکت راه آهن ، در خصوص عدم رعایت مقررات ماده ۱۴اساسنامه در ارتباط با تعیین اعضای هیات مدیره فعلی، نسبت به انتخابات هیات مدیره جدید از میان افراد متعهد ، کاردان و با تجربه و آشنا به امور راه آهن که دارای تحصیلات عالی بوده و حداقل سه نفر آنها از کادر رسمی و یا با سابقه راه آهن باشند ، تاکید کرد.

وی ادامه داد: در بند ۸ پیشنهادات، این سازمان اضافه می کند اعضای هیات مدیره شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران بدلیل اهمال وسهل انگاری در انجام وظایف مقرره در تبصره ذیل ماده ۱۳۱ مقررات تعرفه حمل کالا و مسافر درمورد تجدید نظر در لیست اقلام و مواد منفجره و محترقه و اعلام اینکه نیترات آمونیم براساس مصوبات شورای عالی امنیت ملی و دستورالعمل صادره موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و موافقنامه ارتباطات بین الملل باری جزو مواد منفجره شناخته شده است. بدین طریق موجبات عدم اعمال مقررات بندهای ۳ ، ۴، ۶، ۹ ، ۱۰ و ۱۱ ماده ۳۲ و بندهای چهار و پنج ماده ۳۳ مقررات عمومی حرکت و در نیتجه بروز فاجعه قطار نیشابور را فراهم کرد.

این عضو هیات رییسه مجلس افزود: این سازمان در بند ۱۰ جمع بندی پایانی گزارش خود می افزاید : “علاوه بر مسوولیت افرادی که مستقیما در ایجاد حادثه نقش داشته و حضور آنها سبب وقایع بعدی گردیده ، دولت نیز از حیث مسوولیت مدنی درقبال زیان دیدگان در این حادثه مسوول بوده و باید در جبران خسارات وارد اقدام کند”.

سبحانی نیا خاطرنشان کرد: در این گزارش همچنین هیات مدیره و مدیرعامل راه آهن و و وزیر راه و ترابری نیز بدلیل مسوولیت های خطیر مدیریتی در مقابل مراجع ذیصلاح و ملت شریف ایران مسوول بوده و باید پاسخگو باشند.

سبحانی نیا به استیضاح سعیدی کیا وزیر راه و ترابری سابق در دوره- های پیشین مجلس اشاره کرد و گفت: گذشته از سوابق شایسته وی ، محورهای عمده استیضاح برخورد هواپیمای نظامی با هواپیمای توپولوف مسافربری ، جابجایی برخی از مدیران رده بالای هواپیمای کشوری بود.

وی تاکید کرد: در استیضاح سعیدی کیابی انضباطی مالی ، تبانی با شرکتهای خارجی، حیف و میل بیت المال ، زیر پا گذاشتن ارزشها ، هجمه به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران وجود نداشت، ولی استیضاح صورت گرفت.

این نماینده مجلس افزود: در استیضاح خرم همه این موارد که اشاره شده وجود دارد و وی نه تنها به هیچ وجه خود را مقصر نمی داند، بلکه نسبت به حوادث اخیر بویژه فاجعه نیشابور کوچک ترین عذرخواهی از داغ دیدگان نمی کندو مغرورانه می گوید همه ناگفته ها را خواهم گفت.
سبحانی نیا ادامه داد: مخالفت اینجانب جز برای برای رضای خدا و عمل به وظیفه قانونی و انعکاس آلام و همدردی با مصیبت وارده بر جمع کثیر مردم مسلمان ایران بویژه موکلین دردمند حوزه انتخابیه نیشابور نیست.

نهایتا در هنگام رای گيری در مجلس، در مجموع ۲۵۸ راى به گلدان ها ريخته شد که از اين ميان ۱۸۸ راى در موافقت با برکناری وزير، ۵۸ رای در مخالفت با برکناری وی و ۹ رای نيز ممتنع بود.